Nekoliko vrsta pčela se suočava sa rizikom od izumiranja zbog gubitka staništa i ljudskih aktivnosti, a ovo novo istraživanje pokazuje da genetika također može ubrzati uginuće pčela.
U tom smislu, razumijevanje o tome koji geni skraćuju život pčela može pomoći u budućem uzgoju medonosnih pčela koje žive duže.
Pčelari znaju da je promjena kolonija uobičajena jer pčele prirodno stare i umiru. Tokom protekle decenije, međutim, pčelari su prijavljivali neuobičajeno visoke stope smrtnosti pčela i tražili su više novca i vremena za zamjenu zajednica.
Prema autorima studije sa Univerziteta Maryland, ovo je prva studija koja pokazuje smanjenje životnog vijeka pčela bez obzira na uobičajene stresove iz okoline. Umjesto toga, moguće je da su njihovi geni krivci za njihov kraći životni vijek.
Životni ciklus pčela
Ideja da se proučava životni ciklus pčela potekla je iz prethodnog istraživanja u kojem su naučnici uzgajali odrasle pčele u laboratoriji.
Tim naučnika je sakupio pčelinje kukuljice iz pčelinjih košnica u roku od 24 sata nakon što su izašle iz voštanih ćelija u kojima su uzgajane. Sakupljene pčele su nastavile rasti u inkubatoru, a zatim stavljene u posebne košnice kada dostignu odraslu dob.
U studiji je tim naučnika istraživao efekte zamjene šećerne vode pčela u košnicama običnom vodom, oponašajući prirodne uvjete divljine. Autori studije su potom shvatili da bez obzira koju hranu ili vodu dali pčelama, pčele u košnicama uginule su prije nego što se očekivalo – 17,7 dana naspram 34,3 dana 1970-ih godina.
“Kada sam razmišljao o životnom vijeku tokom vremena, shvatio sam da se zapravo dešava ogroman vremenski efekat“, kazao je glavni autor studije Anthony Nearman, student doktorskih studija na odsjeku za entomologiju, te dodao:
“Standardizirani protokoli za uzgoj pčela u laboratoriju nisu bili formalizirani sve do 2000-ih, pa biste pomislili da će životni vijek biti duži ili nepromijenjen, jer postajemo sve bolji u ovome, zar ne? Umjesto toga, vidjeli smo udvostručenje stope smrtnosti”, pojasnio je Nearman u univerzitetskom saopštenju.
Šta tako brzo ubija pčele?
Tim naučnika je pregledao literaturu o pčelama u posljednjih 50 godina. Rezultati o pčelama koje se čuvaju u laboratoriji pokazuju sličan životni vijek pčelama u kolonijama, iako su naučnici pretpostavili da će izolovanje pčela smanjiti njihov životni vijek.
Drugi razlog za nastavak ove studije je taj što su prošla istraživanja pokazala vezu između kraćeg života, vremena traženja hrane i manje proizvodnje meda.
Rezultati su pokazali da je današnji životni vijek medonosnih pčela 50 posto kraći nego 1970-ih, što odgovara 33 posto poremećaja u proizvodnji meda u narednih nekoliko decenija. To je slično prosječnom gubitku meda od 30 do 40 posto koji su pčelari prijavili u posljednjih 14 godina.
Alternativno objašnjenje
Alternativno objašnjenje je da bi pčele koje se čuvaju u laboratoriji mogle doživjeti virusnu kontaminaciju niskog nivoa ili izloženost pesticidima tokom faze larve.
Međutim, pčele su pokazale simptome povezane s ovim izlaganjem, a bilo je i drugih istraživanja o insektima koja povezuju određene gene s dugovječnošću voćnih mušica.
Sljedeći korak koji istraživači poduzimaju je da uporede trendove u životnom vijeku pčela u više država.
Ako drugi osim Sjedinjenih Američkih Država prijavljuju razlike u dugovječnosti, tim istraživača tada može izolirati i uporediti potencijalne faktore kao što su genetika, upotreba pesticida i virusi u lokalnim pčelinjacima.
Istraživanje je objavljeno u naučnom časopisu “Scientific Reports“.
Životni vijek pčele
One su radilice u pravom smislu te riječi. Legu se iz oplođenih jajašaca jednako kao i matica, ali samo prva tri dana su hranjene matičnom mliječi, dok kasnije dobivaju smjesu meda, peluda i vode, zbog čega su im reproduktivni organi zakržljali. Njihov ciklus od stadija jajeta do izlijeganja iznosi 21 dan.
Životni vijek pčele je ovisan o intenzitetu rada – u proljeće i prvoj polovici ljeta pčele radilice intenzivno rade te se zbog toga pretjerano iscrpljuju i žive do 40 dana, dok u drugoj polovici ljeta zbog smanjenja paše žive nešto duže, do 60 dana.
Pčele koje se izlegu krajem ljeta i u jesen zovemo zimskim pčelama pošto one, zahvaljujući masnim naslagama bjelančevina, žive do idućeg proljeća i uzgajaju prvo leglo.
Pčele u košnicu donose nektar, pelud i vodu, luče vosak i njime grade saće, održavaju optimalnu klimu i temperaturu košnice, njeguju, hrane i griju leglo, poliraju ćelije saća i čiste košnicu, prerađuju cvjetni nektar u med, štite košnicu pred neprijateljima, a kada je potrebno,q mijenjaju staru maticu novom.